در این مطلب می خواهیم درباره پوشاک مردانه صحبت کنیم.
تاریخچه پوشاک مردانه
فقط اصطلاحات مربوط به لباس‌هایی که در حال حاضر در ایران استفاده می‌شود یا در گذشته استفاده می‌شده است در اینجا گنجانده شده است. برخی از این لباس‌ها در سایر کشورهای اسلامی نیز پوشیده می‌شوند یا هستند.
فرهنگ لغت از مشاهدات شخصی، توضیحات فارسی و منابع دیگر و از نقاشی ها، طراحی ها و عکس های قدیمی گردآوری شده است. جزئیاتی مانند برش و جنس یک لباس خاص و شغل پوشنده در صورت وجود ارائه می شود، اما گاهی اوقات تنها چیزی که از منابع می توان دریافت این است که یک لباس خاص در حال استفاده بوده است. لباس های ایلی و دهقانی در مناطق مختلف فارس مورد بحث نیست و یا صرفاً به صورت اتفاقی ذکر می شود.
گیوه
گیوه کفش‌هایی با رویه های بافته شده از نخ پنبه‌ای سفید و زیره‌های آن از چرم یا پارچه‌های تابیده و فشرده، نوعی که از دوره قرون وسطی شناخته می‌شود. گیوه ها را کفش‌های بدون پاشنه می‌دانند که بدون بند کفش نمی‌توان آن را پوشید و عمدتاً خدمتکاران می‌پوشیدند. در دوره قاجار، کلانتر ضرابی آنها را کفش تابستانی فقرا توصیف کرد. در تهران گیوه‌های کف نازک جزء ضروری لباس «مرد سخت‌گیر» محسوب می‌شد.
در حال حاضر گیوه در کرمانشاه (باطاران)، عباده، یزد، طعباس و چند مکان دیگر ساخته می شود. یک نوع لحافی (آجده، آجیدا) با کفی نرم و صاف چرمی و طرحی متقاطع در رویه آن است. کف چرمی گیوه ملکی نوک تیز و در نوک پا کمی رو به بالا است. گیوه کرمنشاهی نیز دارای زیره چرم ضخیم است، اما انتهای آن صاف است و رویه آن دارای نوارهایی است. همچنین در کرمانشاه گیوه‌های زینتی با رویه‌های ابریشمی رنگارنگ بافته شده است، گاهی اوقات با پاشنه کم یا بدون پاشنه و برای پوشیدن دمپایی خانگی در نظر گرفته شده است.
جلیقه
جلیقه را مردان حداقل از اوایل قرن هجدهم می پوشند که نسخه های تابستانی از پنبه بودند و آنهایی که در زمستان می پوشیدند از پارچه های سنگین تر بودند. زمانی برای شهرنشینان پوشیدن جلیقه‌های گلدوزی شده یا تزئین شده از پارچه‌های غنی که مانند جلیقه اروپایی است مد بود، اما دیگر آنها شیک به حساب نمی‌آیند. این اصطلاح اکنون معمولاً برای جلیقه کت و شلوار سه تکه به سبک غربی به کار می رود. جلیقه روستایی بلند و از مواد سنگین بادوام ساخته شده است، و در برخی مناطق زنان نیز نسخه های رنگارنگ تری می پوشند.
جوراب
در هدودالعلم نوشته قرن دهم، جوراب در میان محصولات طوس ذکر شده است. شاردن معتقد بود که در دوره صفویه جوراب‌های ایرانی از جوراب‌هایی که اروپایی‌ها می‌پوشیدند الگوبرداری می‌کردند و ایرانی‌ها قبلاً از جوراب‌های پاتبا استفاده می‌کردند. زنان قبلاً هیچ کدام را نپوشیده بودند. در قرن هجدهم، مردان ثروتمند جوراب‌های نخی، با طرحهای بافتنی پرندگان و امثال آن را روی شلوار خود می‌کشیدند (همانطور که روستائیان اغلب انجام می‌دهند).
مردم عادی در زمستان پوت می پوشیدند و در تابستان با پا برهنه می رفتند. در دوره قاجار، کلانتر زرابی از جوراب‌های پشمی زمستانی و جوراب‌های نخی سفیدی که در شیراز برای تابستان ساخته می‌شد نام می‌برد. امروزه روستائیان معمولاً فقط در زمستان جوراب های پشمی ضخیم و دستباف می پوشند.
پالتو
پالتو از مدل های اروپایی الگوبرداری شده است. در دوره قاجار، مردان ثروتمند پالتوهایی با آسترهای خز گران قیمت می پوشند.
پاپوش
دمپایی‌هایی، به ویژه از مخمل تزئین شده با کفه‌های طلا، بدلیجات و مانند آن، که زنان ایرانی در قرن نوزدهم در داخل خانه می پوشیدند.
بتونه
بتونه ها، نوارهایی از پارچه ضخیم چندین بار در اطراف ساق از مچ پا تا زیر زانو بچرخانند تا از پاها در برابر سرما محافظت کنند. دهقانان هنوز در زمستان از بتونه های پشمی استفاده می کنند.
پیراهن
به گفته شاردن، پیراهن مردان در دوره صفویه بدون یقه، بلند و بیرون از شلوار پوشیده می شد. روی شانه راست بستند. هم مردان و هم زنان پیراهن هایی را می‌پوشیدند که با مروارید یا قیطان در گردنشان کوتاه شده بود. در قرن هجدهم پیراهن ها کوتاه تر بود و روی سینه با توری یا دکمه ها یا در بالای آن با سنجاق یا سنجاق نگین کاری شده با مخمل بسته می‌شد.
سایر ناظران معاصر به جابجایی های زنانه از پنبه، کتان یا ابریشم اشاره کردند که با کتانی تا زانو می پوشیدند. در قرن نوزدهم، مقامات، علما و مردان طبقه متوسط پیراهن های سفید پوپلین می پوشیدند. زنان درجه یک در خانه پیراهن های پنبه ای سفید می پوشیدند و مدل‌هایی که با قیطان یا ابریشم رنگی یا سیاه تزئین شده بود، هنگام بازدید استفاده می کردند. زنان طبقه متوسط در خانه از مدل‌های سفید یا طرح دار کوچک و پیراهن های تزئین شده با ابریشم سیاه در هنگام بازدید استفاده می‌کردند.
در شهرهای مدرن، پیراهن‌های مردانه از پارچه‌های مختلفی ساخته می شوند که معمولاً از مدهای اروپایی پیروی می‌کنند. در میان مردم روستایی و قبیله‌ای، شیفت‌های زنان بیشتر از طرح های گل دار با رنگ های روشن است.
سدرا
سدرا پیراهن نخی سفید گشاد تا روی زانو که زرتشتیان می پوشیدند. آستین کوتاه و بدون یقه است و از جلو روی سینه باز می شود که داخل آن کیف کوچکی دوخته شده است. هر مرد زرتشتی به محض رسیدن به سن بلوغ (پانزده سال) باید سدرا بپوشد.
قزاغند
کتی که از دو پارچه ضخیم تشکیل شده که با ابریشم خام پوشیده شده است و در جنگ مورد استفاده قرار می گرفت.
برای دیدن مطالب دیگر کلیک کنید:
برای دنبال کردن ما در اینستاگرام هم لطفا کلیک کنید.
دیدگاهی بنویسید